SHIH TZU

Badania krwi

1.Wartości fizjologiczne parametrów krwi psów:

1/ Erytrocyty: 5,5-8,9 T/l (=1012/l) - erytrocytoza może świadczyć o schorzeniach szpiku kostnego,
2/ Hematokryt: 0,37-0,55 %x0,01 - wielkość hematokrytu jest mocno związana z ilością wody w organiźmie i daje nam ocenę stopnia odwodnienia organizmu, rozpoznanie niedokrwistości, wzrost hematokrytu może świadczyć o schorzeniach serca i płuc, zwyrodnieniu śledziony, diagnozuje też nowotwór kory nadnerczy (zespół Cushinga), spadek hematokrytu może świadczyć o schorzeniach narządowych (wątroby, nerek lub białaczce), niedożywieniu lub anemii,
3/ Hemoglobina: 7,5-11,8 mmol/l - wpływa na wielkość hematokrytu, pozwala diagnozować niedokrwistości
4/ Leukocyty: 7,0-15,0 G/l - leukocytoza (wzrost liczby) może świadczyć o ostrych zakażeniach i uszkodzeniach tkanek, alergii, hemolizie, zaburzeniach i schorzeniach przemiany materii, przekarmieniu; leukopenia (za niska liczba) - przewlekłe zakażenia, przewlekła uremia, choroby wirusowe, zespół Cushinga, wyczerpanie układu limfatycznego, zatrucia, aleukemiczne białaczki, odczyny polekowe (cytostatyki, estrogeny, chloramfenikol, furazolidon),
5/ Metamielocyty: 0-1 %,
6/ Pałeczki: 0-3%,
7/ Segmenty: 60-77%,
8/ Eozynofile: 0-10%,
9/ Bazofile: 0-1%,
10/ Limfocyty: 12-37% - limfocytoza (wzrost liczby) może świadczyć o zakażeniach wirusowych, bądź jest wynikiem stresu; limfopenia (niedobór limfocytów) - terapia kortykosterydami, cytostatykami, zakażenia wirusowe, zespół Cushinga, przewlekła uremia (mocznica),
11/ Monocyty: 3-10% - monocytoza (wartość podniesiona) może świadczyć o chorobach zakaźnych i przewlekłych zapaleniach, białaczce monocytarnej psów, a może być wynikiem stresu lub terapii kortykosterydowej; monocytopenia (poniżej normy) - wynik terapii kortykosterydowej lub ostre stadia chorób zakaźnych
12/ Płytki krwi: 200-500 G/l - trombocytopenia -zmniejszona liczba płytek krwi może powodować skłonności do krwawień, zaburzenia krzepliwości krwi, wynik wstrząsu endotoksycznego
13/ OB (odczyn Biernackiego) 0-6 / 60 min - szybkośc sedymentacji krwinek - wartość podwyższona może świadczyć o stanach zapalnych, zakażeniach wirusowych lub nowotworowych zmianach plazmocytów; wartość obniżona - schorzenia wątroby, wychudzenie i stany wycieńczenia, zaburzenia syntezy białek
14/ Mocznik: 3,3-8,9 mmol/l - oznaczamy zawsze łącznie z kreatyniną, wzrost poziomu: przednerkowy - żywienie, leki; nerkowy: niewydolność nerek, nowotwory nerek; pozanerkowy: uszkodzenia dróg moczowych; spadek poziomu: hepatopatie
15/ Kreatynina: 88-159 ?mol/l
16/ Kwas moczowy: <24 ?mol/l
17/ Amoniak: <32>3,5g/l lub "++++") wskazuje na uszkodzenia nerek.
13/ Cukier w moczu fizjologicznie nie powinien się pojawiać. Obecność glukozy w moczu (glukozuria) wskazuje na cukrzycę, zespół Fanconiego lub schorzenia kanalika bliższego nefronu.
14/ Leukocyty - w obrazie mikroskopowym normalnie występują pojedyncze; jeżeli występują w większej ilości to wskazują na toczące się procesy zapalne. Jeżeli występują tylko one w dużej ilości to proces zapalny dotyczy dróg rodnych, prostaty lub napletka.
15/ Kryształy w osadzie moczu - występują w wyniku toczacych się procesów zapalnych, błędów żywieniowych, zaburzeń przemiany materii, predyspozycji genetycznych i osobniczych. Dzielimy je na te, które krystalizują przy pH kwaśnym i obojętnym: szczawiny wapnia (oxalate), kwas moczowy, moczany, cystyna; i te, które krystalizują w środowisku zasadowym: fosforany amonowo-magnezowe (struvit), węglan wapnia, fosforan wapnia i magnezu, moczan amonu
Szczawian wapnia pojawia się przy zbyt dużej ilości wapnia w diecie, hyperwitaminozie wit. D oraz przy zbyt kwaśnym moczu (dieta), nie poddają się rozuszczaniu. Fosforany amonowo-magnezowe dają się rozpuścić przy pomocy diety zakwaszającej (np. wit. C) i pojawiają się z powodu infekcji bakteryjnych dróg moczowych lub nadmiernej podaży Mg w diecie. Kryształy kwasu moczowego - moczany - pojawiają się gdy dochodzi do śródmiąższowego zapalenia nerek, białaczki lub zespolnia wrotnego obocznego. Cystyna krystalizuje w przypadkach zaburzeń resorpcji zwrotnej w nefronach lub zbyt małej podaży Mg przy dużej podaży metioniny.
Podstawowe problemy związane z odchyleniami od norm laboratoryjnych.


1/ Amylaza i lipaza:
znaczny wzrost aktywności często wskazuje na choroby trzustki (martwica, zapalenie trzustki), łagodny wzrost sugeruje zmniejszoną filtrację kłębuszkową, nadczynność kory nadnerczy, glukokortykoidy egzogenne, choroba żołądkowo-jelitowa; rzadziej znaczny wzrost sugeruje nowotwór lub niedrożność przewodu trzustkowego.
2/ Azotemia - wzrost stężenia mocznika, azotu i kreatyniny w osoczu - częste przyczyny:
- przednerkowe: zwiększona produkcja amoniaku a co za tym idzie mocznika (dieta wysokobiałkowa - łagodny wzrost), odwodnienie, hipowolemia (zmniejszenie masy płynu w obiegu), obniżona perfuzja nerkowa (wskaźnik tempa przemieszczania się krwi w tkankach) - zastoinowa niewydolność serca, niedoczynność kory nadnerczy, diureza osmotyczna w cukrzycy, ropomacicze, wymioty i biegunka;
- nerkowe: ostra bądź przewlekła niewydolność nerek;
- zanerkowe: zatkanie szyjki pęcherza lub cewki moczowej przez kamienie;
rzadkie przyczyny:
- przednerkowe: zwiększona produkcja amoniaku a zatem i mocznika przez krwawienie z żołądka lub jelit, nasilony katabolizm (gorączka, tetracykliny), odwodnienie przez moczówkę prostą (przez ograniczenie wody), nadmierną diurezę, nadmiar glukokortykoidów, wstrząs krwotoczny;
- zanerkowa: nagromadzenie się moczu w jamie otrzewnowej przez np. przerwanie moczowodów.
UWAGA: oznaczenie kreatyniny podczas żółtaczki jest niewiarygodne. Dodatkowo zaleca się oznaczenie fosforu w surowicy oraz stosunku białka do kreatyniny w moczu.
3/ Kwasy żółciowe: - częste przyczyny podwyższenia stężenia:
- znaczne podwyższenie: choroba z cholestazą (zastojem żółci), zespolenie wrotno-czcze, również wrodzone, dysplazja mikronaczyniowa, wtórne zespolenie wrotno-czcze spowodowane pierwotnym uszkodzeniem wątroby, choroba komórek wątroby;
średnie podwyższenie: choroba hepatocytów bez żółtaczki;
łagodne podwyższenie: wtórne choroby wątroby, hepatopatia steroidowa, jatrogenna (poleczeniowa lub pozabiegowa) nadczynność kory nadnerczy, hepatopatia wakuolarna.
4/ Wapń:
- hiperkalcemia - podwyższone stężenie wapnia całkowitego w surowicy często znaczny wzrost powodowany jest przez nowotwór złośliwy związany z produkcją białka pokrewnego do parathormonu, gruczolak zatoki przyodbytowej, limfosarcoma; nieznaczny wzrost może być spowodowany przez odwodnienie, okres wzrostu młodych psów;
rzadkie przyczyny: znaczny wzrost - choroby ziarniakowe (np. blastomykoza), guzy gruczołów mlekowych, mięsaki, pierwotna nadczynność przytarczyc, zatrucie witaminą D (kalcipotrien, cholekalcyferol - rodentycydy, zatrucie jaśminem, przedawkowanie), nieznaczny wzrost - nadmiar w pokarmie, niedoczynność kory nadnerczy, choroba osteolityczna (np. ropne zapalenie szpiku kostnego), niewydolność nerek.
- hipokalcemia - obniżone stężenie wapnia w surowicy - częste przyczyny: rzucawka, hipoproteinemia, hipoalbuminemia; rzadko: niewydolność nerek, zasadowica, zatrucie glikolem etylenowym, duża ilość fosforu w diecie, zespół Fanconiego i kanalikowa kwasica nerkowa, hipowitaminoza D, nadmierna dawka fosforanów, zaburzenia wchłaniania, martwica mięśni, martwicowe zapalenie trzustki, usunięcie przytarczyc, pierwotna niedoczynność przytarczyc, wtórna nerkowa nadczynność przytarczyc, guz komórek C tarczycy.
5/ Glukoza:
- hiperglikemia - znacznie podniesiony poziom cukru wskazuje na cukrzycę; nieznaczny wzrost poziomu może być spowodowany przez: akromegalię, ostre zapalenie trzustki, reakcje na leki, zatrucie glikolem etylenowym, kortykosteroidy egzogenne, nadczynność kory nadnerczy, progestageny, stres, ksylazyna.
- hipoglikemia - zbyt niskie stężenie glukozy może powodować przedawkowanie insuliny u cukrzyków lub insulinoma (endokrynny guz trzustki, wyspiak), rzadkimi przyczynami są: choroba wątroby w końcowym stadium, niedoczynność kory nadnerczy, choroby ze spichrzaniem glikogenu, hipoglikemia młodzieńcza lub u psów polujących, posocznica, ciąża.
6/ Lipidy, cholesterol:
- hiperlipidemia, hipercholesterolemia często powodowana jest przez: cukrzycę, zbyt bogatą dietę, glukokortykoidy egzogenne, nadczynność kory nadnerczy, niedoczynność tarczycy, zapalenie trzustki, poposiłkowy wzrost poziomu lipidów (dlatego ważna jest procedura pomiaru!), rzadko spotykane przyczyny to: niedrożność dróg żółciowych, zespół nerczycowy (choroba zapalna kłębuszków nerkowych), pierwotna hiperrlipidemia.
- hipocholesterolemia może być powodowana przez: niedoczynność kory nadnerczy, głodzenie, zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki, choroby jelit, zwłaszcza limfangiektazja (nieprawidłowe rozszerzenie naczyń chłonnych jelit), niewydolność wątroby.
7/ Potas:
- hiperkalemia czyli podwyższony poziom potasu jest często powodowany przez: znaczny wzrost - ostra niewydolność nerek z anurią/oligurią, cukrzycowa kwasica ketonowa, niedoczynność kory nadnerczy, pęknięcie dróg moczowych, niedrożność dróg moczowych; nieznaczny wzrost - kwasica, przewlekła niewydolność nerek, odwodnienie. Rzadkie przyczyny: ostry rozpad guza, powypadkowe rozsiane uszkodzenie tkanek, leki (propranolol), perforacja jelit, hemoliza u rasy Akita, niedobór aldosteronu, zakażenie Trichuris (włosogłówka).
- hipokalemia czyli obniżony poziom potasu często spowodowany jest przez: utratę apetytu, wymioty, biegunkę, przewlekłą niewydolność nerek, leczenie insuliną, leczenie diuretykami pętlowymi; rzadkimi przyczynami są: zasadowica, diureza po zatkaniu, nieznaczna nadczynność kory nadnerczy, zespół Fanconiego, kanalikowa kwasica nerkowa, pierwotny nadmiar aldosteronu.
8/ Sód:
- hipernatremia czyli podwyższony poziom często spowodowany jest przez: odwodnienie, biegunka, nieznaczna nadczynność kory nadnerczy, diureza osmotyczna (glukoza, mannitol), diureza po zatkaniu, niewydolność nerek, duże dawki soli, wymioty; rzadkie przyczyny: moczówka prosta, poparzenia, zmniejszenie lub utrata pragnienia, choroba ośrodkowego układu nerwowego, nadmiar aldosteronu, zwiększona podaż soli.
- hiponatremia często występuje wskutek: cukrzycy, niedoczynności kory nadnerczy, chorobach wątroby, podania 5% wlewu dekstrozy, zastoinowej niewydolności serca.
9/ Białko całkowite (albuminy i globuliny):
- hipoproteinemia (hipoalbuminemia): często występuje wskutek: krwawienia zewnętrznego, zaburzenia czynności wątroby (zespolenie wrotno-czcze, choroba hepatocytów), enteropatia białkogubna czyli np. chorobowe uszkodzenie śluzówki jelit i utrata białka przez przewód pokarmowy (choroba zapalna jelit, tęgoryjce Ancylostoma), nefropatia białkogubna np. przez kłębuszkowe zapalenie nerek. Rzadkie przyczyny: zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki, poparzenia, owrzodzenia jelit i żołądka, limfangiektazja, amyloidoza.
- hiperglobulinemia: często powodowana jest przez: przewlekłe choroby zapalne i zakaźne, odwodnienie (zagęszczenie krwi), rzadko przez erlichiozę (Erlichia - riketsja pasożytująca wewnątrz leukocytów, powoduje psią gorączkę krwotoczną inaczej dur plamisty psów).
- aminotransferaza alaninowa ALT: przyczyny wzrostu aktywności: zewnętrzne - użycie barbituranów lub glukokortykoidów; wewnętrzne - pierwotna choroba wątroby, wtórne uszkodzenie wątroby przez: miejscową chorobę zapalną lub nowotworową, ogólną chorobę zapalną lub immunologiczną, cukrzycę, endokrynopatie, posocznicę, nadczynność kory nadnerczy, niedokrwistość hemolityczną.
- aminotransferaza asparginianowa AST: wzrasta z powodu uszkodzenia wątroby lub mięśni (izoenzymy mięśniowe).
- fosfataza zasadowa ALP i GGT: czułe wskaźniki chorób z zastojem żółci, przyczyny: niedrożność przewodu żółciowego, zapalenie dróg żółciowych, kamienie żółciowe, guzy, zapalenie trzustki, pierwotna choroba wątroby; powodem może też być wzrost kości (nieznaczny i bez izoenzymu GGT) jak również: nowotwór kości, cukrzyca, złamania, nadczynność przytarczyc, zapalenie szpiku kostnego, młode psy rosnące.
- pancytopenia - spadek całkowitej liczby krążących we krwi erytrocytów, leukocytów i płytek krwi na skutek choroby szpiku kostnego; częste przyczyny: parwowiroza, chłoniakomięsak, zatrucie estrogenami; rzadko: erlichioza, białaczka, aplazja szpiku (w wyniku niewydolności szpiku - niedobór elementów morfologicznych krwi), dysplazja szpiku (dotyczy układów erytrocytowego, mieloidalnego i płytkowego), zwłóknienie szpiku, szpiczak, martwica szpiku.
orfologia - jest to najczęściej wykonywane badanie krwi u zwierząt i u ludzi. Badanie to daje nam informacje o stanie nawodnienia, istniejącej anemii czy infekcji, możliwości krzepnięcia krwi oraz skuteczności układu immunologicznego. Badanie jest niezbędne dla zwierząt z występującą gorączką, wymiotami, biegunką, znacznym osłabieniem, bladością błon śluzowych czy brakiem apetytu. W przypadku planowanego zabiegu badanie to jest wręcz niezbędne, w szczególności ocena możliwości krzepnięcia krwi. Badanie morfologiczne składa się z kilkunastu elementów (niektóre aparaty do badania krwi dają nam nawet 18-20 parametrów).

RBC (erytrocyty, krwinki czerwone) - podstawowy element krwi, odpowiedzialny za przenoszenie tlenu z płuc do komórek. Niedobór może świadczyć o anemii, nadmiar krwinek jest również czasem niekorzystny i może wskazywać na chorobę płuc.

WBC (Krwinki białe, Leukocyty) - to krwinki odpowiedzialne za stan układu odpornościowego organizmu. Wzrost lub spadek tych wartości jest charakterystyczny dla infekcji lub pewnych innych schorzeń układu odpornościowego, np. białaczki.

HCT (Hematokryt) - informuje nas o procentowej zawartości erytrocytów (czerwonych ciałek krwi) w stosunku do całej objętości krwi. Z jego pomocą możemy ocenić stopień odwodnienia czy stwierdzenia anemii.

Hb (Hemoglobina) i MCHC (średnia zawartość hemoglobiny w krwince) - umożliwiają ocenę zawartości podstawowego nośnika tlenu znajdującego się w krwinkach czerwonych.

GRANS i L/M (granulocyty monocytem limfocyty/monocyty) - są to różne rodzaje krwinek białych. Ich wzajemny stosunek wskazuje na możliwość występowania infekcji czy stanów zapalnych w organizmie.

EOS (eozynofile) - jest to bardzo specyficzny rodzaj krwinek białych aktywnych w szczególności w stanach alergicznych (np. astmie kotów) czy infekcjach pasożytniczych.

PLT lub TRO (płytki krwi lub trombocyty) - są wskaźnikiem efektywności układu krzepnięcia krwi, płytki krwi odpowiedzialne są za tworzenie skrzepów. Ma to szczególne znaczenie w przypadku zabiegów operacyjnych.

RETICS (retikulocyty) - to niedojrzałe krwinki czerwone. Wysoki poziom tych krwinek może wskazywać na stan zwany anemią regeneratywną.


MORFOLOGIA - wartości referencyjne krwi psa dla wybranych parametrów
Erytrocyty 5,5 - 8,0 mln/mm3
hemoglobina 12 - 18 g/dl
Hematokryt 37 - 55 %
MCV 60 - 77 fl
MCH 19 - 24 pg
MCHC 32 - 36 g/dl
OB po godzinie 1 - 6 mm
Leukocyty 9-10 tys/mm3
Limfocyty 12-30 %
Monocyty 3-10 %
Kwasochłonne 0-10 %
Zasadochłonne 0 %
Pałeczki 0-3 %
Segmenty 60-77 %
Płytki krwi 200-580 tys./mm3
Czas krzepnięcia 1-6 min.

Biochemia - przedstawione zostaną najczęściej wykonywane badania testy biochemiczne oceniające wydolność poszczególnych narządów, poziom elektrolitów, hormonów i innych. Szczególnego znaczenia mają tak zwane panele profilaktyczne u starszych zwierząt, pacjentów przed zabiegami operacyjnymi oraz u zwierząt z wymiotami, biegunką czy zatruciami toksycznymi. W przypadku pacjentów leczonych długotrwale (alergie, choroby serca, cukrzyca) służą monitowaniu wydolności narządu oraz ewentualnego wpływu stosowanych leków. Obecnie zaleca się wykonywanie profilaktycznych badań krwi u psów i kotów powyżej 6-7 roku życia i zawsze przed zabiegami w znieczuleniu ogólnym (niezależnie od wieku).

Albuminy - to białka krwi, które pomagają ocenić stopień uwodnienia organizmu, krwotoków oraz chorób wątroby, jelit i nerek. Bardzo ważny parametr w przypadku starszych pacjentów, szczególnie przed zabiegami operacyjnymi

ALT (aminotransferaza alaninowa) - jest bardzo ważnym wskaźnikiem funkcji wątroby, wzrost świadczyć może o uszkodzeniu tego narządu, nie pozwala stwierdzić przyczyn tego uszkodzenia.

Amylaza - to parametr diagnostyczny oceniający wydolność trzustki czy nerek. Wzrost może świadczyć o zapaleniu trzustki.

AP (fostataza alkaliczna) elevations may indicate liver damage, Cushings disease, and active bone growth in young pets. This test is especially significant in cats.

ASPAT (amonitransferaza asparaginowa) - wzrost może wskazywać na choroby wątroby, serca, czy uszkodzenie mięśni szkieletowych.

Białko całkowite - wskazuje na stopień nawodnienia organizmu oraz umożliwia ocenę wydolności wątroby, nerek czy jest wskaźnikiem infekcji. Podobnie jak albuminy wykorzystywana w diagnostyce przedoperacyjnej u starszych pacjentów.

Bilirubina - wzrost może wskazywać na niewydolność wątroby lub choroby hemolityczne. Badanie to pomaga ocenić funkcjonowanie przewodów żółciowch oraz pewnych typów anemii.

Ca (wapń) - zmiany tego parametru nie są specyficzne. Moga wskazywać na obecność guzów nowotworowych, nadczynność przytarczyc, choroby nerek i niski poziom albumin.

Cholesterol - ten niezwykle ważny parametr diagnostyczny w medycynie człowieka, u zwierząt ma dużo mniejsze znaczenie, jest pomocniczym badaniem w diagnozowaniu niedoczynności tarczycy, chorób wątroby, nadczynności kory nadnerczy czy cukrzycy.

Cl (chlorki) - elektrolit ten pomocny jest w diagnozowaniu choroby Addisona oraz służy ocenie odwodnienia w przypadku wymiotów. Wzrost często świadczy o odwodnieniu.

GGT (gamma glutamylo transferaza) - jest kolejnym elementem diagnostyki wątroby, ważny parametr oceny terapii sterydowej.

Glukoza - to "cukier krwi". Wzrost poziomu tego parametru może być czynnikiem wskazującym na cukrzycę, niedobór może powodować drgawki, omdlenia czy śpiączkę. Niezwykle istotny parametr przy leczeniu pacjentów z cukrzycą.

K (potas) - to elektrolit tracony wraz z wymiotami, biegunką czy nadmiernym oddawaniem moczu. Wzrost poziomu potasu może świadczyć o niewydolności nerek, chorobie Addisona, odwodnieniu czy zatkaniu cewki moczowej. Wysoki poziom potasu może prowadzić do zaburzeń pracy serca, a nawet jego zatrzymania.

Kortyzol - jest hormonem, który służy do oceny funkcji nadnerczy - diagnozowanie choroby Cushinga czy choroby Addisona. Wówczas wykonuje się specyficzne rodzaje diagnostyki - test stymulacji ACH oraz test hamowania mała dawką deksametazonu.

Kreatynina - to parametr diagnostyczny funkcji nerek. Test ten pozwala rozróżnić czy mamy do czynienia z nerkopochodnym czy niezwiązanym z nerkami wzrostem poziomu mocznika.

Lipaza - to kolejny enzym (wraz z amylazą) wykorzystywany do diagnozowania chorób trzustki.

Mocznik - wskazuje na czynność nerek. Wzrost poziomu tego parametru zwany jest azotemii i może być wywołany schorzeniami wątroby, nerek, serca, zatkania cewki moczowej, wstrząsem czy odwodnieniem.

Na (sód) - badanie poziomu sodu umozliwia ocenę nawodnienia pacjenta, elektrolit ten tracony jest wraz z wymiotami, biegunką, w chorobach nerek czy chorobie Addisona.

P (fosfor) - wzrost poziomu fosforu często jest związany z chorobami nerek, nadczynnością tarczycy czy chorobami przebiegającymi z obfitym krwawieniem. Dodatkowo służy do diagnozowania chorób narządu ruchu (wraz z poziomem wapnia, AP).

T4 (tyroksyna) - to element tak zwanego panelu tarczycowego, wraz z frakcją wolną tyroksyny (fT4) oraz trójjodotyroniną (T3). Wykonanie tych badań jest szczególnie wskazane w przypadku diagnozowania schorzeń gruczołu tarczowego. Spadek poziomu wskazuje na niedoczynność tarczycy, wzrost to zazwyczaj nadczynność tarczycy szczególnie istotna u kotów.


BIOCHEMIA - wartości referencyjne krwi psa dla wybranych parametrów
ALAT 3-50 U/L
ASPAT 1-37 U/L
Albuminy 33-36 g/l
Amylaza 388-1800
AP 20-155 U/L
Białko całkowite 5,5-7,0 g/dl
Bilirubina 0-0,2 mg/dl
Cholesterol 127-360 mg/dl
GGTP 5-25 U/L
Glukoza 70-120 mg/dl
Kreatynina 1,0-1,7 mg/dl
Kwas moczowy 24 mikro mol/l
Lipaza 268-1769 U/l
Mocznik 20-45 mg/dl
Trójglicerydy 0,2-1,3 mmol/l
Amoniak 32 mikro mol/l
Magnez 1,7-2,9 mg/dl
Fosfor 4,2-8,9 mg/dl
Potas 16-21 mg/dl
Sód 320-360 mg/dl
Wapń 9,0-12,0 mg/dl
żelazo 94-122 ug/dl

Bardzo profesjonalnie to przygotowałaś.

WETERYNARYJNA DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA
co powinniśmy wiedzieć?

dr n. wet. Aneta Kołodziejczyk - hodowla Atheneum
(artykuł zamieszczony w Biuletynie Klubu Doga Niemieckiego – numery 3 i 4/2006)

Podstawową rolą lekarza weterynarii jest dokładna ocena stanu zdrowia badanego pacjenta, prawidłowe rozpoznanie choroby, ustalenie rokowania oraz zastosowanie właściwej terapii. W wielu przypadkach postawienie ostatecznej diagnozy nie jest możliwe jedynie w oparciu o dane z wywiadu oraz badanie kliniczne – w takich sytuacjach konieczne jest wykonanie badań dodatkowych.


Jeszcze do niedawna w weterynarii małych zwierząt badania laboratoryjne były wykonywane w ostateczności i w bardzo wąskim zakresie. Od kilku lat obserwowany jest gwałtowny wzrost zainteresowania weterynaryjną diagnostyką laboratoryjną, a powodów tego zjawiska jest co najmniej kilka. Niebagatelne znaczenie w tym zakresie odgrywa istotna zmiana oczekiwań właścicieli, śledzących z uwagą powszechnie dostępne programy popularyzatorskie (np. Animal Planet) ale także zwiększające się możliwości zlecania przez lekarzy weterynarii wykonywania badań laboratoryjnych lub nawet samodzielnego ich przeprowadzenia. Coraz więcej laboratoriów medycznych poszerza zakres swoich badań o ofertę dla lekarzy weterynarii, powstają również nowe, weterynaryjne laboratoria prywatne.


Cykl publikacji, zapoczątkowany przez niniejszy artykuł, ma na celu zapoznanie czytelników - właścicieli dogów niemieckich i nie tylko – z możliwościami jakie niesie współczesna diagnostyka weterynaryjna.


W artykule wprowadzającym przedstawione zostaną rodzaje dostępnych w weterynarii specjalistycznych badań diagnostycznych. W kolejnych publikacjach postaram się opisać szerzej poszczególne metody diagnostyczne, przedstawić praktyczne wskazania do ich stosowania oraz przybliżyć zasady interpretacji uzyskanych wyników.


RODZAJE METOD DIAGNOSTYCZNYCH

Oceniając stan zdrowia psa mamy do dyspozycji różne możliwości. Najogólniej rzecz ujmując, można wyróżnić cztery główne grupy metod diagnostycznych:


1. pobranie i laboratoryjna ocena materiału biologicznego (tkanki, wymazu, wydaliny lub wydzieliny), np. krwi, moczu, płynów z jam ciała, szpiku kostnego, wycinka skóry itp.


2. badanie narządów wewnętrznych za pomocą specjalistycznych urządzeń odbierających i analizujących impulsy elektryczne wytwarzane przez te narządy, np. elektrokardiografia (EKG)


3. badanie wnętrza organizmu za pomocą urządzeń wysyłających:
- fale ultradźwiękowe (ultrasonografia – USG, echokardiografia - ECHO)
- promieniowanie rentgenowskie (zdjęcie rentgenowskie - RTG, tomografia komputerowa - TK)
- impulsy radiowe w polu magnetycznym (rezonans magnetyczny – MR)


4. endoskopowe metody obrazowe, przeprowadzane przy użyciu specjalistycznych przyrządów pozwalających na „zajrzenie” do wnętrza badanego narządu.


I Grupa badań
POBIERANIE I LABORATORYJNA ANALIZA MATERIAŁU BIOLOGICZNEGO

Kierunek i rodzaj zlecanego przez lekarza weterynarii badania wynika zwykle z klinicznego rozpoznania lub podejrzenia istoty procesu chorobowego.


W zależności od typu oznaczeń do badań laboratoryjnych mogą być pobierane następujące próbki materiału biologicznego: krew, mocz, kał, wymaz, zeskrobina, wycinek skórno-mięśniowy, płyn z jamy ciała, płyn mózgowo-rdzeniowy, szpik kostny, fragment tkanki.


Badanie krwi

Krew jest integralną częścią wszystkich tkanek i narządów dlatego wszelkie choroby krwi lub zmiany w jej składzie wpływają w istotny sposób na czynność całego organizmu i odwrotnie, pierwotne zaburzenia czynności poszczególnych narządów znajdują bardzo często swoje odbicie w zmianach składu krwi. Powyższe, a przede wszystkim dostępność tej tkanki, pobieranej drogą prostego nakłucia żyły sprawiły, że krew stanowi dla lekarza poważne źródło informacji o funkcjonowaniu organizmu i występujących w nim zmianach ustrojowych.


U psów krew najczęściej pobiera się z żyły odpromieniowej (kończyna przednia) lub z żyły odstopowej (kończyna tylna). Krew można pobierać przy użyciu igły, zapewniając swobodny jej spływ do probówki, przy użyciu strzykawki pozwalającej na wytworzenie niewielkiego podciśnienia, albo za pomocą gotowych zestawów próżniowych jednorazowego użytku.


Analiza laboratoryjna krwi obejmuje najczęściej:

- badanie hematologiczne, w skład którego wchodzi: morfologia (liczba białych i czerwonych krwinek, stężenie hemoglobiny, wartość hematokrytu), leukogram (ilościowe oznaczenie limfocytów, monocytów oraz granulocytów obojętno-, kwaso- i zasadochłonnych) oraz opad krwinek, czyli odczyn Biernackiego (OB)

- badanie układu krzepnięcia (oznaczenie liczby płytek krwi oraz tzw. koagulogram – czyli czas krwawienia, krzepnięcia, czas kefalinowy i kaolinowo-kefalinowy, wskaźnik i czas protrombinowy, czas retrakcji skrzepu, czas fibrynolizy oraz stężenie fibrynogenu)

- badanie biochemiczne (czyli np. oznaczenie stężenia glukozy lub mocznika, albo wykonanie całego panelu prób tworzących tzw. profil narządowy lub układowy, np. profil wątrobowy, kostny, geriatryczny).


Dodatkowo, zwłaszcza w przypadku wstępnego rozpoznania anemii, badanie krwi powinno obejmować również obliczenie tzw. wskaźników czerwonokrwinkowych, którymi są: średnia objętość krwinki czerwonej (SOK, MCV), średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej (SMH, MCH) oraz średnie stężenie hemoglobiny (SSH, MCHC). Znajomość tych wskaźników jest niezbędna do określenia rodzaju anemii, którą można podzielić ze względu na wielkość erytrocytów oraz stopień ich wysycenia hemoglobiną. Niezależnie od liczby erytrocytów powinno się także określić ich wielkość, kształt, stopień wybarwienia i występowania w nich ewentualnych wtrętów.


W uzasadnionych przypadkach można przeprowadzić także badanie bakteriologiczne krwi (diagnostyka zakażeń posocznicowych).


Analiza laboratoryjna moczu

Badanie moczu dostarcza lekarzowi niezbędnych informacji przede wszystkim na temat procesów toczących się w nerkach, moczowodach, pęcherzu i cewce moczowej, drogach rodnych a w przypadku samców także w prostacie. Pozwala również ocenić predyspozycje do tworzenia się kamieni moczowych, umożliwia uzyskanie informacji na temat schorzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca lub kwasica, pośrednio pozwala także wnioskować o niewydolności wątroby, ewentualnie uzyskać informacje na temat chorób zakaźnych (nosówka psów).


Rutynowa analiza moczu, tzw. badanie pełne, obejmuje dwa elementy:

- badanie makroskopowe, w którym oceniane są właściwości fizykalne moczu (ilość dobowa, ciężar właściwy, pH, barwa, przejrzystość, zapach) oraz właściwości biochemiczne moczu (zawartość białka, krwi, glukozy oraz barwników żółciowych)

- badanie mikroskopowe osadu moczu, w którym analizie podlega obecność oraz ilość nabłonków, leukocytów, erytrocytów, wałeczków, kryształków lub bakterii.


Aby badanie było wiarygodne mocz musi być pobrany w odpowiedni sposób. Najczęściej wykorzystywaną metodą jest pobieranie materiału przez właściciela podczas mikcji, czyli w trakcie świadomego i naturalnego wydalania moczu przez psa. W szczególnych sytuacjach mocz można pobierać także jałowym cewnikiem, albo poprzez punkcję (nakłucie) pęcherza moczowego. Metoda ta wskazana jest zwłaszcza przy pobieraniu moczu do badań mikrobiologicznych, pozwala bowiem uniknąć zanieczyszczeń z napletka lub pochwy.


Do badania ogólnego wystarczy około 50 ml moczu. Niezwykle istotne jest aby badanie moczu zostało wykonane w ciągu 4 godzin od momentu jego pobrania.


Ocena laboratoryjna kału

Badanie kału jest jedną z podstawowych analiz wykonywanych w schorzeniach przewodu pokarmowego. Umożliwia ustalenie przyczyny choroby zakaźnej jelit oraz choroby pasożytniczej przewodu pokarmowego. Na podstawie badania kału można wnioskować także o zdolności jelit do wchłaniania pokarmu i pośrednio o czynności wydzielniczej (wydzielaniu enzymów trawiennych) trzustki.


Badanie polega na ocenie mikroskopowej, chemicznej i bakteriologicznej kału. Rodzaj wykonywanych badań zależny jest od podejrzewanego schorzenia. Z pobranego kału sporządza się preparaty mikroskopowe, które następnie ogląda się pod mikroskopem świetlnym, poszukując pasożytów lub ich jaj, ewentualnie niestrawionych elementów pokarmowych (np. włókien mięśniowych, włókien tkanki łącznej, ziaren skrobi). Dodatkowo w kale można określić ilość tłuszczu oraz zanalizować aktywność niektórych enzymów trawiennych np. chymotrypsyny.


W badanej próbce kału można również określić obecność krwi, tzw. badanie na krew utajoną, w celu stwierdzenia ewentualnych krwawień z przewodu pokarmowego.


Niekiedy kał wysiewa się na specjalne podłoża w celu izolacji a następnie identyfikacji bakterii.


Kał powinien być dostarczony do badania w czasie nie dłuższym niż 24 godziny. Jedynie oznaczanie aktywności trypsyny wymaga dostarczenia materiału do laboratorium bezpośrednio po pobraniu.


Badanie wymazów

Wymazy mogą być pobierane bezpośrednio ze skóry, z ropni, przetok, zakażonych ran i błon śluzowych, np. z szyjki macicy i pochwy, z migdałków, gardła, z napletka i wydzieliny cewki moczowej, odbytu, ucha zewnętrznego. Wymazy wykonuje się jałowymi wacikami (tzw. wymazówki) – jest to najbardziej wygodna i tania forma pobierania próbek do badań mikrobiologicznych. Aby zapobiec zamieraniu albo nadmiernemu namnażaniu się niepożądanych bakterii wymazówkę z pobranym materiałem zanurza się najczęściej w specjalnym podłożu transportowym.


Wymazy pobiera się w celu izolacji bakterii tlenowych i względnie beztlenowych, a także grzybów i wirusów.


W niektórych przypadkach materiał z miejsc chorobowo zmienionych pobiera się specjalną łyżeczką lub tępo zakończonymi narzędziami, zdrapując mechanicznie komórki z powierzchni narządu w celu wykonania badań cytologicznych, tzw. cytodiagnostyka eksfoliatywna (złuszczeniowa). Tego typu badanie wykorzystywane jest nie tylko w przypadku toczących się procesów chorobowych ale także do oceny faz cyklu płciowego u suk w celu ustalenia właściwego terminu krycia.


Pobieranie zeskrobiny lub wycinka skórno-mięśniowego

Materiał do badania pobierany jest ze zmian powierzchownych (najczęściej ze skóry), przy toczących się procesach zapalnych, grzybiczych lub nowotworowych. Lekarz wycina drobny fragment skalpelem lub pobiera zeskrobinę do tzw. pierwszej kropli krwi. Robi to "od zewnątrz" - czyli ma do dyspozycji jedynie zewnętrzną powłokę ciała. Pobrany w ten sposób materiał poddaje się następnie badaniom cytologicznym, bakteriologicznym, mykologicznym lub histopatologicznym.


Pobieranie płynów z jam ciała

Do zwiększenia ilości płynu w jamach ciała dochodzi tylko w sytuacjach patologicznych. Gromadzący się płyn jest nieprawidłowością wynikającą z choroby toczącej się w danym narządzie i może powstawać na skutek zmian zapalnych, zaawansowanej niewydolności krążenia albo zmian nowotworowych. Nadmierne gromadzenie się płynu w jamach ciała powinno być zawsze wskazaniem do wykonania badań laboratoryjnych.


Do analizy można pobierać płyn z jam: opłucnowej, otrzewnowej, osierdzia lub z torebek stawowych (maź stawowa). Płyny pobiera się zazwyczaj w ilości 2-10 ml, poprzez nakłucie zewnętrznych powłok ciała (punkcja) odpowiednio przygotowanego i poddanego miejscowemu znieczuleniu pacjenta. Uzyskany w ten sposób materiał poddaje się następnie ocenie cytologicznej lub/i bakteriologicznej.


Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego

Pobieranie i analiza płynu mózgowo-rdzeniowego należy do najważniejszych i najbardziej powszechnych metod rozpoznawania chorób ośrodkowego układu nerwowego. Celem zabiegu jest uzyskanie płynu do badań biochemicznych, cytologicznych i mikrobiologicznych. Płyn mózgowo-rdzeniowy możemy pobrać stosując punkcję potyliczną lub lędźwiową. Najczęściej stosowana jest punkcja potyliczna, szczególnie przydatna przy podejrzeniu zmian na terenie mózgowia. Nakłucie lędźwiowe stosuje się u psów rzadko, ze względu na niedogodności związane z małą ilością płynu, niskim jego ciśnieniem lub też trudnością pobrania z tej okolicy.

Pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego wykonywane jest zawsze w znieczuleniu ogólnym.


Badanie szpiku kostnego

Szpik kostny to najważniejszy narząd krwiotwórczy organizmu. Jego ocena stanowi cenną metodę diagnostyczna, dzięki której lekarz weterynarii ma możliwość ustalenia przyczyny wielu chorób dotyczących zarówno samej krwi, jak i zaburzeń ogólnoustrojowych. Najczęstszym wskazaniem do badania szpiku są zaburzenia hematologiczne, w przypadku których standardowo wykonywane badania nie wskazują na przyczynę choroby. Szpik kostny pobierany jest najczęściej przy zastosowaniu biopsji aspiracyjnej z kości biodrowej. U psów o silnie rozwiniętej muskulaturze szpik najlepiej pobierać z bliższej części kości ramiennej, ponieważ jest to okolica, w której prawie nie ma tkanki mięśniowej i tłuszczowej. Możliwe jest również pobieranie szpiku z nasady bliższej kości udowej, z żeber lub mostka. Oprócz biopsji aspiracyjnej, która pozwala uzyskać materiał do badań cytologicznych, można również pobrać szpik do badania histopatologicznego. Biopsja aspiracyjna szpiku w większości przypadków związana jest z farmakologicznym uspokojeniem zwierzęcia (premedykacja).


Pobieranie fragmentu tkanki

Fragment tkanki pobierany jest w przypadku konieczności oceny zmian guzowatych (nowotwory, zmiany zapalne, krwiaki), do różnicowania zmian zapalnych w węzłach chłonnych lub do oceny charakteru zmian w narządach wewnętrznych.


Materiał do badania może być pobierany przez lekarza w różny sposób: skalpelem w trakcie zabiegu operacyjnego (wycinek tkanki), za pomocą specjalistycznych narzędzi podczas badania endoskopowego lub za pomocą igły i strzykawki (punkcja lub biopsja). Biopsja może być ślepa, tzn. lekarz musi wcelować w miejsce, gdzie znajduje się badany narząd, kierując się topografią anatomiczną i własnym doświadczeniem lub ukierunkowana, czyli wykonywana pod kontrolą USG, tomografii komputerowej lub RTG.


W zależności od grubości igły, którą wykonywany jest zabieg wyróżnia się biopsję gruboigłową (oligobiopsja), której celem jest uzyskanie do badań materiału tkankowego (histologicznego) oraz biopsję cienkoigłową (BAC) pozwalającą na pobranie i analizę materiału komórkowego (cytologicznego).



II Grupa badań
OCENA MIKROPRĄDÓW WYTWARZANYCH PRZEZ ORGANIZM

Niektóre narządy wewnętrzne można zbadać za pomocą specjalistycznych urządzeń, które odbierają i analizują impulsy elektryczne wytwarzane przez te narządy.


Elektrokardiografia - EKG

Badanie umożliwia w sposób nieinwazyjny rejestrację czynności elektrycznej serca. Elektrokardiogram jest zapisem zmian napięć elektrycznych powstających w mięśniu sercowym. Źródłem energii elektrycznej jest każda żyjąca komórka mięśnia sercowego. "Mikroprądy" powstające w mięśniu sercowym przewodzone są przez tkanki na powierzchnię skóry, gdzie przy pomocy elektrod można je zarejestrować w postaci elektrokardiogramu.


Badanie EKG umożliwia rejestrację rytmu i przewodnictwa serca oraz ocenę nieprawidłowości w ukrwieniu mięśnia sercowego. Jest również pomocne w ocenie zmian w sercu towarzyszących innym chorobom niż choroby serca.


Badanie EKG można przeprowadzić jednorazowo – w gabinecie lekarskim, w ciągu całej doby – 24-godzinny zapis Holtera lub w postaci tzw. próby wysiłkowej, polegającej na odczycie ciągłego zapisu EKG w czasie wykonywania kontrolowanego wysiłku fizycznego. Szczególnie pomocną metodą w diagnostyce kardiologicznej psów jest badanie EKG metodą Holtera, która pozwala na wielogodzinną rejestrację pracy serca w warunkach nieskrępowanej, całodobowej aktywności pacjenta. Umożliwia to eliminację ograniczeń pojawiających się w przypadku rutynowego badania w spoczynku, w specyficznych warunkach gabinetu lekarskiego, obejmującego krótki zapis czynności elektrycznej serca (około 2 minut) w przypadkowym czasie, co często nie pozwala na zarejestrowanie napadowych zaburzeń rytmu. W medycynie weterynaryjnej badanie holterowskie jest stosunkowo nową metodą, dotychczas sporadycznie stosowaną w rutynowej diagnostyce zaburzeń rytmu serca. Wydaje się jednak, że z uwagi na coraz powszechniejsze stosowanie techniki cyfrowej oraz miniaturyzację urządzeń niezbędnych do wykonania tego badania całodobowa rejestracja elektrokardiogramu będzie coraz częściej wykorzystywana w diagnostyce kardiologicznej u psów.


Elektroencefalografia - EEG

Badanie umożliwia odczytanie impulsów tkanki nerwowej mózgu. Zapis EEG, zwany elektroencefalogramem, składa się z różnych elementów graficznych obrazujących zjawiska bioelektryczne zachodzące w mózgu. Zapis odbiegający od normy pozwala stwierdzić wiele chorób i uszkodzeń układu nerwowego oraz narządów wewnętrznych. Badanie EEG ułatwia różnicowanie schorzeń czynnościowych i organicznych mózgu, pozwala też w wielu wypadkach umiejscowić proces chorobowy w określonej okolicy mózgu. Szczególnie istotne znaczenie odgrywa badanie EEG u pacjentów z napadami padaczkowymi, w przebiegu zapalenia mózgu oraz po urazach czaszkowych. Jest także metodą pomocniczą w ocenie stanu pacjentów z guzami mózgu lub naczyniopochodnym uszkodzeniem mózgu (np. po udarach mózgowych).


W diagnostyce weterynaryjnej EEG jest narzędziem wysoce przydatnym w diagnozowaniu padaczki, jednak w przypadku zwierząt ma poważną wadę. Jeśli uchwycone zostaną nieprawidłowości w EEG podczas badania, można rzeczywiście stwierdzić, że mamy do czynienia z atakiem epilepsji i ewentualnie zlokalizować jego źródło. Problem tkwi jednak w tym, że nieprawidłowości w EEG takie jak ataki padaczkowe, pojawiają się i znikają. Jeśli nie pojawią się podczas sesji EEG, nie zostaną zauważone. Przeprowadzanie EEG u przytomnego zwierzęcia jest trudne, więc często, aby uzyskać rzetelny zapis, trzeba poddać psa zabiegowi anestezjologicznemu. środki znieczulające podawane podczas zabiegu wpływają z kolei na zapis EEG, w związku z czym epilepsję częściej diagnozuje się tyko na podstawie objawów klinicznych.


Elektromiografia - EMG

Badanie polega na rejestracji prądów czynnościowych przebiegających w mięśniach oraz na oznaczeniu szybkości przewodzenia elektrycznego w nerwach obwodowych. EMG jest jednym z podstawowych badań w rozpoznawaniu i różnicowaniu chorób mięśni oraz obwodowego układu nerwowego. W rutynowej praktyce weterynaryjnej metoda ta właściwie nie jest jeszcze stosowana.



III Grupa badań
BADANIE WNĘTRZA ORGANIZMU ZA POMOCĄ TECHNIK OBRAZOWYCH

Nowoczesna technologia pozwala "zajrzeć" do wnętrza organizmu za pomocą urządzeń wysyłających fale ultradźwiękowe lub promieniowanie rentgenowskie albo wykorzystujących inne zjawiska fizyczne (np. w rezonansie magnetycznym).


Ultrasonografia - USG

Jest to metoda nieinwazyjnego obrazowania, wykorzystująca fale ultradźwiękowe rozchodzące się w tkankach i narządach organizmu. Analiza echa powstającego wskutek odbicia fal ultradźwiękowych od badanych narządów pozwala ocenić ich budowę anatomiczną, charakter zmian ogniskowych oraz wykryć nieprawidłowe struktury. Badanie USG pozwala na ocenę kształtu, wielkości i położenia narządu czy przestrzeni anatomicznej, a także powierzchni i wnętrza tych narządów. Najczęściej przedstawia się narząd w wymiarach podłużnych i poprzecznych w stosunku do jego długiej osi, można go jednak obserwować w dowolnym przekroju. Z oceny echostruktury badanego narządu można wysunąć niektóre wnioski diagnostyczne dotyczące charakteru zmiany - zapalnej, zanikowej, zwyrodnieniowej czy nowotworowej, a w tej ostatniej - sugerować proces łagodny czy złośliwy. To samo odnosi się do tworów patologicznych położonych wewnątrz narządów, które najczęściej inaczej odbijają ultradźwięki niż otoczenie. USG jest szczególnie pomocne w badaniu tkanek miękkich, zwłaszcza w położnictwie (diagnostyka ciąży, rozpoznawanie ropomacicza), oraz w badaniach jamy brzusznej. Badanie ultrasonograficzne umożliwia między innymi ocenę motoryki przewodu pokarmowego, stanów zapalnych jelit, nowotworów przewodu pokarmowego, owrzodzenia i zapalenie żołądka, niedrożności, obecności ciał obcych.


Echokardiografia - ECHO

Jest to technika obrazowania serca i jego struktur w dowolnym przekroju za pomocą odbitej wiązki ultradźwięków. Innymi słowy jest to ultrasonografia serca oraz głównych naczyń krwionośnych. Metoda ta zmieniła sposób klinicznej oceny budowy i czynności serca bardziej niż jakakolwiek metoda od czasu wprowadzenia do diagnostyki klinicznej badania radiologicznego. Echokardiografia pozwala na ocenę wielkości serca, budowy głównych naczyń krwionośnych, zmian w osierdziu, umożliwia także rozpoznanie i monitorowanie zaburzeń pracy mięśnia sercowego, chorób zastawek serca, kardiomiopatii oraz wad wrodzonych serca. Jednym z głównych wskazań do wykonania echokardiografii jest obecność szmerów sercowych, które powstają w wyniku zawirowań przepływu krwi i pojawiają się często przy chorobach zastawek prowadzących do ich zwężenia lub niedomykalności oraz przy innych wrodzonych lub nabytych wadach serca.


Ultrasonografia dopplerowska

Metoda ta jest odmianą badania ultrasonograficznego opartą o tzw. zjawisko Dopplera. Zjawisko to polega na zmianie częstotliwości odbitej fali akustycznej od ruchomej przeszkody. Zbliżanie się przeszkody do źródła fali powoduje wzrost częstotliwości, a oddalanie - zmniejszenie częstotliwości odbitej fali. Różnica tych częstotliwości zwana jest przesunięciem dopplerowskim. Zjawisko to zostało wykorzystane w budowie specjalnych aparatów ultradźwiękowych, które umożliwiają ocenę przepływu krwi w naczyniach krwionośnych i sercu. Ultradźwięki odbite od poruszającej się masy krwinkowej powracają do sondy z inną niż wyjściowa częstotliwością. Różnica tych częstotliwości jest podstawą uzyskiwania obrazów dopplerowskich. Zmiana prędkości przepływu krwi rejestrowana jest w postaci fali ciągłej, fali pulsacyjnej lub prezentacji kolorowej.


W ultrasonografii dopplerowskiej można ustalić, czy widoczna struktura anatomiczna jest naczyniem krwionośnym, czy istnieje w niej ruch krwi i jaki ma charakter oraz jaki jest kierunek przepływu krwi. Można też tą metodą ocenić zmiany prędkości przepływu krwi w miejscu przeszkody wewnątrznaczyniowej czy przewężenia całego naczynia, przedstawić unaczynienie patologicznego guza oraz obliczyć ilościowe parametry przepływu krwi.


Ultrasonografia doplerowska umożliwia ocenę charakteru, kierunku i szybkości przepływu krwi w głównych naczyniach krwionośnych, dzięki czemu można wykryć ich zaburzenia.


Zdjęcie rentgenowskie - RTG

Badanie radiologiczne polega na przechodzeniu przez wybraną cześć ciała pacjenta (np. kończynę) kontrolowanych dawek promieni rentgenowskich (promieni X) rzutowanych na prostopadłą płaszczyznę z detektorem tych promieni. Wysyłane z lampy rentgenowskiej promienie X przed dotarciem do detektora są częściowo pochłaniane przez przeszkody (czyli tkanki badanego pacjenta), znajdujące się pomiędzy tymi obiektami. Detektorem promieni X może być błona fotograficzna (klisza rentgenowska) lub specjalny ekran luminescencyjny - zamieniający pierwotny obraz promieniowania rentgenowskiego na obraz światła widzialnego. Klisze rentgenowskie przed badaniem umieszczane są w światłoszczelnych kasetach i układane jak najbliżej ciała badanego pacjenta, natomiast lampa rentgenowska ustawiana jest w określonym odstępie (zwykle około 2 m). W badaniu wykorzystywana jest różnica w zdolności do pochłaniania promieniowania rentgenowskiego przez różne tkanki – im silniej dany obiekt pochłania promienie rentgenowskie tym mocniej cieniuje na zdjęciu, czyli widoczny jest w postaci jaśniejszej plamy. Najsilniej pochłaniającą promieniowanie rentgenowskie tkanką ustroju jest kość, co spowodowane jest tym, że w porównaniu do innych tkanek zawiera ona w swoim składzie znacznie więcej związków nieorganicznych, czyli soli mineralnych.


Badanie radiologiczne pozwala na ukazanie wielu szczegółów morfologicznych wnętrza organizmu, bez uwidocznienia których postawienie rozpoznania ostatecznego często jest niemożliwe. Mimo wielu zalet metodą RTG posługuje się stosunkowo niewielka grupa praktyków. Wynika to prawdopodobnie z dość powszechnego przekonania, że badania rentgenodiagnostyczne odnoszą się wyłącznie do rozpoznawania schorzeń układu kostnego, w tym w szczególności do złamań lub diagnostyki dysplazji stawu biodrowego. Tymczasem badanie RTG można z powodzeniem wykorzystać do diagnostyki chorób w obrębie klatki piersiowej (płyn w jamie opłucnej, obrzęk płuc, urazy, nowotwory, przepuklina przeponowa) oraz jamy brzusznej (skręt lub rozszerzenie żołądka, obecność ciała obcego, niedrożność przewodu pokarmowego).


W zależności od sposobu wykonania zdjęcia badanie radiologiczne dzieli się na zwykłe (zdjęcie przeglądowe) lub tzw. badanie kontrastowe, wykonywane w celu dokładniejszego uwidocznienia wnętrza bądź struktur badanego narządu (np. światła jelita).


Badanie kontrastowe polega na wykonaniu prześwietlenia po wcześniejszym podaniu pacjentowi środka cieniującego, czyli substancji pochłaniającej promieniowanie X w większym stopniu niż otaczające ją tkanki. W diagnostyce weterynaryjnej najczęściej wykorzystuje się badanie kontrastowe przewodu pokarmowego tj. przełyku, żołądka, dwunastnicy oraz jelit, podając pacjentowi doustnie środek cieniujący zwany barytem (siarczan baru). Dzięki temu badaniu można np. uwidocznić obecność słabo cieniującego ciała obcego lub zlokalizować miejsce mechanicznej niedrożności jelita.


Stosunkowo często w diagnostyce weterynaryjnej wykonywana jest także urografia. Jest to obrazowa metoda badania nerek oraz dróg wyprowadzających mocz za pomocą środków cieniujących wprowadzonych drogą dożylną do krwioobiegu badanego pacjenta. Za pomocą urografii można stwierdzić istnienie lub ocenić skutki obecności kamienia albo kamieni w układzie moczowym, można również wykazać istnienie torbieli lub guzów nerek. Na podstawie tego badania dokonuje się także oceny stopnia zalegania moczu w pęcherzu moczowym (np. w przypadku znacznego przerostu gruczołu krokowego).


W diagnostyce chorób neurologicznych oraz schorzeń dotyczących kręgosłupa (dyskopatie, zwyrodnienia) wykonywana jest także mielografia – technika radiologiczna umożliwiająca uwidocznienie rdzenia kręgowego za pomocą specjalnych środków kontrastowych wprowadzanych do kanału kręgowego.


Tomografia komputerowa - TK

Jest to najnowocześniejsza forma badania rentgenowskiego. Wskazaniem do tomografii komputerowej są zazwyczaj zaburzenia neurologiczne, czyli schorzenia ośrodkowego układu nerwowego. Trzeba jednak wiedzieć, że nawet te narządy i tkanki, które są dobrze widoczne w obrazie rentgenowskim lub ultradźwiękowym warto czasami obrazować stosując tomografię komputerową.


Tomograf to bardzo nowoczesny aparat rentgenowski sterowany przez rozbudowany system komputerowy. Upraszczając, różnica pomiędzy badaniem RTG a TK polega na tym, że lampa rentgenowska w tomografii komputerowej podczas ekspozycji wykonuje obrót wokół pacjenta, który w trakcie skanowania tomografem jest przesuwany na ruchomym stole. Umożliwia to obrazowanie poszczególnych warstw oraz przekrojów poprzecznych badanych narządów co nie jest możliwe w klasycznej radiografii. Badanie TK wymaga znieczulenia ogólnego zwierzęcia ponieważ do uzyskania dobrej jakości tomogramów konieczne jest unieruchomienie pacjenta na około 10-20 minut. Tomografia komputerowa umożliwia diagnozowanie zmian zlokalizowanych na terenie głowy (choroby jamy nosowej, zatok, gardła, krtani, ucha środkowego i wewnętrznego), w obrębie narządów miąższowych jamy brzusznej, klatki piersiowej, jamy miednicznej, mózgu oraz kończyn. Innymi słowy wskazaniem do badania TK powinny być te przypadki, w których obraz rentgenowski i/lub ultrasonograficzny nie pozwala na jednoznaczne rozpoznanie.


Pomijając wiele oczywistych zalet tomografii komputerowej, metoda ta nie jest rutynowo wykonywana w diagnostyce laboratoryjnej małych zwierząt, przede wszystkim ze względu na wysoki koszt badania oraz małą dostępność sprzętu tomograficznego.


Rezonans magnetyczny – MR

Badanie służy do bardzo dokładnego obrazowania narządów wewnętrznych i polega na umieszczeniu pacjenta w komorze aparatu, w stałym polu magnetycznym o wysokiej energii. Aparat diagnostyczny emituje fale radiowe, które docierając do pacjenta i jego poszczególnych tkanek wzbudzają w nich powstanie podobnych fal radiowych (to zjawisko nazywa się rezonansem), które z kolei zwrotnie są odbierane przez aparat. W praktyce jako "rezonator" wykorzystuje się jądro atomu wodoru. Liczba jąder wodoru w poszczególnych tkankach jest różna, co między innymi umożliwia powstawanie obrazu. Komputer dokonując skomplikowanych obliczeń na ekranie przedstawia uzyskane dane w formie obrazów struktur anatomicznych. Na żądanie operatora komputer może również dokonać obliczeń w taki sposób, aby przedstawić obraz anatomiczny w dowolnie wybranej płaszczyźnie. Badanie polega na wykonaniu mapy rozkładu jąder atomowych wodoru po umieszczeniu chorego psa w polu magnetycznym. Diagnoza opiera się na różnej zawartości wody charakterystycznej dla poszczególnych narządów i ognisk patologicznych.


Rezonans magnetyczny, w przeciwieństwie do innych badań radiologicznych nie wykorzystuje promieniowania rentgenowskiego, lecz nieszkodliwe dla organizmu pole magnetyczne oraz fale radiowe. Obecnie badanie za pomocą rezonansu magnetycznego należy do najdroższych badań w radiologii.


Badanie to umożliwia w sposób całkowicie nieinwazyjny bardzo dokładną ocenę struktur anatomicznych całego organizmu, w dowolnej płaszczyźnie i także trójwymiarowo, a szczególnie dobrze ocenę ośrodkowego układu nerwowego (mózg i kanał kręgowy), co pozwala na zdiagnozowanie schorzeń rdzenia kręgowego (dyskopatie, porażenia kończyn), niektórych schorzeń mózgu (wylewy, guzy) a także tkanek miękkich kończyn (tkanki podskórne, mięśnie i stawy). Obecnie jest to metoda pozwalająca w najlepszy sposób ocenić struktury anatomiczne oraz ewentualną patologię z dokładnością do kilku milimetrów.


Podobnie jak przy tomografii komputerowej pacjent musi być wprowadzony w stan znieczulenia ogólnego. Badanie MR trwa jednak dłużej niż badanie TM, w związku z czym niezbędna jest współpraca z doświadczonym anestezjologiem. Na szczęście w wielu przypadkach bardzo drogie badanie MR może być zastąpione alternatywnymi i mniej kosztownymi technikami obrazowania takimi jak badanie RTG czy USG. Rezonans magnetyczny nie może być jednak pominięty w sytuacjach wymagających uwidocznienia mózgowia oraz rdzenia kręgowego



IV Grupa badań
TECHNIKI ENDOSKOPOWE

Endoskopia jest nowoczesną, powszechnie uznaną i niezwykle przydatną techniką diagnostyczną, umożliwiające zajrzenie do prawie każdej części ciała badanego pacjenta.


Endoskop (wziernik) jest to specjalistyczny aparat optyczny w kształcie rurki (sztywnej lub elastycznej) przewodzącej światło, który po wprowadzeniu do organizmu przez naturalne lub sztucznie utworzone otwory umożliwia oglądanie wnętrza narządów. Obiektyw wziernika znajduje się na końcu instrumentu, czyli wewnątrz narządu a oglądany obraz przekazywany jest przez okular do oka badającego lekarza. Istnieje także możliwość przedstawienia obrazu z wnętrza badanego narządu w powiększeniu na kolorowym monitorze. W rękojeści aparatu mieszczą się pokrętła umożliwiające zdalne poruszanie przeciwległą końcówką instrumentu we wszystkich kierunkach. Wziernik zawiera w sobie także tzw. kanał roboczy, biegnący wzdłuż całego aparatu, przez który można wprowadzić dodatkowe oprzyrządowanie np. specjalne szczypce, kleszczyki, pętle lub cewnik w celu pobrania wycinka tkanki, wydzieliny, materiału biopsyjnego, cytologicznego, lub bakteriologicznego. Przy użyciu dodatkowych instrumentów możliwe jest także wykonanie pewnych zabiegów endoskopowych, np. wycięcia polipów, hamowania krwawienia, obliteracji (zamknięcia) żylaków, czy też rozszerzenia zwężeń przełyku. Wykonanie tych zabiegów często umożliwia pacjentowi uniknięcie operacji chirurgicznej. Niektóre pracownie wyposażone są w endoskopy z sondą ultradźwiękową (umieszczoną w końcówce aparatu), dzięki której można nie tylko ocenić błonę śluzową przewodu pokarmowego, ale wykonać również badanie USG od środka, od strony żołądka. Przy badaniu guzów nowotworowych pozwala to ocenić grubość nacieku nowotworowego i stwierdzić czy obejmuje sąsiednie narządy, umożliwia także skontrolowanie stanu węzłów chłonnych.


Metodą endoskopową możemy badać układ oddechowy (wziernikowanie jamy nosowej – rinoskopia, gardła - faryngoskopia, krtani - laryngoskopia, tchawicy - tracheoskopia i oskrzeli - bronchoskopia), układ pokarmowy (wziernikowanie przełyku - ezofagoskopia, żołądka - gastroskopia, dwunastnicy – duodenoskopia), pęcherz moczowy – cytoskopia oraz wnętrze stawów – artroskopia.

Ze względu na bezpieczeństwo badanego pacjenta wziernikowanie u psów przeprowadzane jest zawsze w znieczuleniu ogólnym.


Reasumując należy stwierdzić, że w rozpoznawaniu chorób psów wyniki fizykalnego badania klinicznego są często niewystarczające a rozpoznanie kliniczne sprowadza się w wielu przypadkach zaledwie do hipotezy diagnostycznej. Weryfikacja tej hipotezy możliwa jest albo poprzez wnikliwą obserwację efektów leczenia albo poprzez wzbogacenie informacji diagnostycznych wynikami analiz laboratoryjnych oraz badań metodami obrazowania wybranych okolic ciała i narządów.


Możliwości wykorzystania badań laboratoryjnych nie kończą się jednak tylko na szukaniu pomocy w rozpoznaniu choroby. W wielu wypadkach, zwłaszcza przy schorzeniach przewlekłych, wskazana jest kontrola stanu pacjenta w trakcie prowadzenia terapii – głównie w celu sprawdzenia skuteczności leczenia, ale także w celu wychwycenia ewentualnych skutków ubocznych (np. przy długotrwałym stosowaniu glikokortykosteroidów, antybiotyków). W niektórych sytuacjach konieczne może okazać się kontrolowanie poziomu leków we krwi, jak np. oznaczanie poziomu fenobarbitalu przy leczeniu padaczki, czy sprawdzenie poziomu insuliny przy leczeniu cukrzycy. Coraz częściej mówi się także o wprowadzeniu opieki nad psami w starszym wieku, za jaki najczęściej uważa się przekroczenie 6-7 lat. W takich przypadkach badania kliniczne połączone z badaniami laboratoryjnymi powinny być wykonywane przynajmniej jeden raz w roku.


Diagnostyka laboratoryjna to niezwykle dynamicznie rozwijająca się dziedzina medycyny weterynaryjnej, czy wobec tego chętnie korzystamy z wymienionych możliwości obiektywnej oceny stanu pacjenta? Niestety nie zawsze... Często na przeszkodzie stoi odległość dzieląca lekarza i pacjenta od laboratorium, jeszcze częściej wysoki koszt analiz, ale najczęściej brak przekonania, że wynik badania w prosty i jednoznaczny sposób pomoże w postawieniu diagnozy. Należy zdawać sobie sprawę z tego, że wynik badania to nie zawsze ostateczny przepis do dalszego postępowania. Wyniki analiz laboratoryjnych odzwierciedlają bowiem stan pacjenta w chwili badania a ocena parametrów powinna następować razem z badaniem klinicznym lub w bardzo nieodległym czasie. Wszystkie uzyskane informacje należy zatem połączyć ze sobą i zestawić z ogólnym stanem pacjenta oraz danymi z wywiadu.


Ideałem byłoby aby żadne z wymienionych utrudnień nie zniechęcało ani lekarza weterynarii ani nas – właścicieli dogów niemieckich - do maksymalnego wykorzystania możliwości współczesnej diagnostyki laboratoryjnej.


Nie rezygnujmy z badań dodatkowych – szerszy zakres informacji uzyskiwany tą drogą przyspiesza proces diagnostyczny, co w wielu wypadkach może uchronić naszego psa od cierpienia, uratować mu życie lub oszczędzić długotrwałej terapii. Wydaje się, że jest to szczególnie istotne w przypadku dogów niemieckich – one tak szybko odchodzą...

wow Basiu super!! wreszcie nie trzeba będzie tego szukać nie wiadomo gdzie. Szacunek za ogrom pracy jaką włożyłaś

Bardzo przydatne informacje ! Dziękujemy !!!